DASH - w dosłownym znaczeniu Dietary Approaches to Stop Hypertension, w przetłumaczeniu na polski - dieta w leczeniu i zapobieganiu nadciśnieniu. Nadciśnienie tętnicze to choroba przewlekła układu krążenia (można powiedzieć, że to już choroba cywilizacyjna), która charakteryzuje się stałym lub okresowym podwyższonym ciśnieniem krwi zarówno skurczowym czyli górnym, jak i rozkurczowym – dolnym. Najczęstszą formą nadciśnienia jest nadciśnienie tętnicze pierwotne, które występuje u 95% chorych, szczególnie często przy towarzyszącej nadwadze i/lub chronicznym stresie. Niestety coraz częściej zauważalne jest także u osób o prawidłowej masie ciała, lecz nieuprawiających żadnej aktywności fizycznej i spożywających mnóstwo przetworzonego tłustego, słodkiego i słonego pokarmu.
Wyszukując wiele naukowych artykułów, badań oraz opierając się o wiedzę z książek mogę powiedzieć, że DIETA DASH w chwili obecnej to najlepszy sposób odżywiania, nie tylko dla osób z nadciśnieniem. Okazuje się, że pomaga też obniżyć poziom glukozy we krwi, walczyć z cukrzycą typu II. Zmniejsza poziom trójglicerydów oraz cholesterolu LDL. Jest także skutecznym narzędziem do kontroli wagi oraz walki z otyłością czy nadwagą. Dietę DASH poleca się również pacjentom z niewydolnością serca. Wykazano, że może ona zmniejszyć występowanie raka jelita grubego. Mogę śmiało powiedzieć, że w połączeniu z interwencją farmakologiczną DASH to bardzo przydatne narzędzie dla lekarzy w celu skuteczniejszego zwalczania tych chorób [D. Gajewska; Warszawa 2010].Co więcej, osoby, które interesują się tematyką żywienia, chcą po prostu zapobiegać wszelakim chorobom sercowo – naczyniowym oraz mieć energię do codziennych obowiązków, chętnie ją stosują. Nie jest to dieta rygorystyczna, eliminująca całkowicie jakąś kategorię produktów, dlatego łatwo ją wdrożyć w życie i się do niej przyzwyczaić.
Narodowy Instytut Chorób Serca, Płuc i Układu Krwiotwórczego w Stanach Zjednoczonych na podstawie badań opracował dietę, która zmniejsza ryzyko wystąpienia nadciśnienia lub je eliminuje.Badanie zostało przeprowadzone wśród 459 dorosłych osób z ryzykiem rozwoju nadciśnienia lub z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym, ale niestosujących farmakoterapii, kobiet i mężczyzn. Badano, jak określone składniki pokarmowe oddziałują na wartości ciśnienia tętniczego. Uczestnicy badania zostali losowo przydzieleni do różnych grup dietetycznych na 11 tygodni. Grupa kontrolna żywiła się na wzór typowej diety amerykańskiej. Różnica była taka, że jadłospis zawiera zmniejszoną ilość potasu, magnezu i wapnia. Druga grupa uczestników jadła podobnie, lecz ze zwiększoną dawką owoców i warzyw, natomiast trzecia grupa otrzymała dietę DASH , która zawierała takie składniki jak: owoce, warzywa, niskotłuszczowe produkty nabiałowe, wyroby pełnoziarniste, drób, ryby i orzechy. Ograniczono natomiast spożycie czerwonego mięsa, tłuszczu, wszelakich słodyczy, z napojami włącznie. Każda grupa spożywała podobną ilość sodu (3000 mg dziennie), zmniejszyła spożycie alkoholu i nie zmieniła masy ciała w trakcie stosowania diet [Kerley CP;2018].Kontynuacją tych obserwacji było kolejne badanie: DASH-Sodium, w którym dodatkowo oceniano wpływ sodu na wartości ciśnienia tętniczego. Zmniejszenie zawartości sodu w pokarmach do zalecanego w Stanach Zjednoczonych poziomu 2400 mg dziennie istotnie obniżało wartości skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego. W grupie osób, które ograniczyły sód w diecie poniżej 1500 mg na dobę, efekt hipotensyjny był nawet dwukrotnie silniejszy. Najlepsze rezultaty uzyskano u pacjentów, którzy stosowali dietę DASH i znacznie zmniejszyli konsumpcję soli.Po 6 miesiącach takiego postępowania oceniono zmiany w wartościach ciśnienia tętniczego. Badanie to potwierdziło skuteczność tych metod w redukcji ciśnienia tętniczego. Kiedy porównano skuteczność diet DASH i DASH-Sodium z 5 różnymi lekami stosowanymi w innym badaniu (Veterans Affairs Cooperative), okazało się, że dieta może być równie skuteczna jak lek stosowany w monoterapii [Sanches Machado d'Almeida K, Ronchi Spillere S and others; January 2010].
Kolejne badanie dotyczyło osób chorujących na hipercholesterolemię. W badaniu uczestniczyło 30 osób. Grupa obejmowała zarówno mężczyzn jak i kobiety. Obie płcie mieściły się w normie średniego współczynnika BMI. Jednak indywidualne obliczenia wskazywały u większości na przekraczanie norm.Wszystkie osoby odżywiały się zgodnie z zasadami diety DASH. Posiłki były idealnie ułożone pod ten projekt. Nie tylko gramatura i odpowiednie składniki zostały wzięte pod uwagę, ale także sposób obróbki kulinarnej. Zmniejszono również ilość tłuszczu.Tydzień przed badaniami dokonano pierwszego pomiaru profilu lipidowego oraz po upływie 30 dni. U uczestników zaobserwowano znaczne zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego, bo aż do 30%. Nastąpiła też korzystne zmiany odnośnie frakcji LDL. U kobiet różnica stężeń frakcji LDL przed wprowadzeniem diety i po jej upływie wynosiła 8,3%, a u mężczyzn 8%. Poza tym u kobiet zmalała masa ciała o prawie 5%, a u mężczyzn o 6,4% [M. Kazimierski, J. Reguła 2017].
Z analizy 17 badań wynika, że ograniczenie podaży tłuszczów, zmniejszenie ilość spożycia czerwonego mięsa na rzecz warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych, orzechów i tłustych ryb poprawie stężenie glukozy na czczo i wartość HbAic. W jednym z nich obserwowano zmiany kontroli glikemii u grupy kontrolnej, która nie stosowała diety DASH oraz u ludzi, którzy odżywiali się według jej zasad przy założeniu, że ilość makroskładników w obu grupach jest identyczna. Zaobserwowano znaczną poprawę kontroli glikemii i pacjentów stosujących DASH. W kolejnym badaniu Esposito udowodniono, że DASH obniża wartości HbAic i stężenie glukozy po posiłku w pomiarach, których wykonywali sami chorzy w swoim naturalnym otoczeniu. Zauważono też spadki masy u pacjentów, którzy bardzo skrupulatnie trzymali się zasad diety [G. Benson and others; 2011].
Oprócz odpowiedniego spożywania żywności, należy pamiętać o dostatecznej podaży wody (rzecz zindywidualizowana) oraz o ruchu. Dzięki tak skomponowanemu schematowi efekty będą na pewno widoczne [B. Woźniak; Warszawa 2018.].Jakich produktów należy się wystrzegać lub je ograniczyć?Przede wszystkim szerokim łukiem należy omijać artykułów wysoko przetworzonych z dużą ilością cukru, soli oraz tłuszczów trans. Najlepiej w ogóle nie dosalać potraw ze względu na to, że na etykiecie gotowych produktów (nawet tych zdrowych) możemy wyczytać jej minimalne ilości. Bo sól to naturalny konserwant [B. Woźniak; Warszawa 2018.]..Podsumowując, aby być zdrowym i cieszyć się życiem:
Dzięki tym czynnością sprawisz, że Twoje wyniki się poprawią, a ty będziesz czuć się o niebo lepiej. Bo warto żyć. Życie jest piękne!
http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/streszcz/Nadcisnienie_Wszechnica.pdfKsiążka B. Woźniak „Dieta Dash, sposób na nadciśnienie”; Wydanie I; Warszawa 2018;https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/dash-eating-plan/The DASH Eating Plan as Part of a Heart-Healthy Lifestyle - DASH Eating PlanKerley CP. Dietary patterns and components to prevent and treat heart failure: a comprehensive review of human studies. Nutr Res Rev. 2018 Aug 16;:1-27. [PubMed]Sanches Machado d'Almeida K, Ronchi Spillere S, Zuchinali P, Corrêa Souza G. Mediterranean Diet and Other Dietary Patterns in Primary Prevention of Heart Failure and Changes in Cardiac Function Markers: A Systematic Review. Nutrients. 2018 Jan 10;10(1) [PMC free article] [PubMed]https://pl.scribd.com/document/368615229/1-Dieta-DASH-zdrowe-odżywianie-w-nadciśnieniu-tętniczym-pdffile:///C:/Users/Dell/Downloads/55166-135095-1-PB.pdf (M. Kazimierski, J. Reguła, 2017)https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/373/original/49-53.pdf?1474013893 Gretchen Benson, RD, LD, CDE, Raquel Franzini Pereira, MS, RD, LD, Jackie L. Boucher, MS, RD, LD, CDE, 2011.
